Sporen van de VOC in de Oude Kerk
Amsterdams Historisch Museum
Amsterdam - Azië - Amsterdam; de stad en de VOC
22 januari - 31 augustus 2002
Amsterdam en de VOC. Voor altijd onlosmakelijk met elkaar verbonden. Niet alleen was in dit machtige handelscentrum het hoofdkantoor van de multinational gevestigd, maar ook vonden tal van Oost-Indiëvaarders er hun oorsprong op de werven. Vijftig procent van de geïmporteerde goederen werd in Amsterdam geveild of uit voorraad verkocht. En zeker de helft van het personeel dat naar Azië ging, kwam uit Amsterdam.
Amsterdammers waren gefascineerd door de cultuur en natuur de Oost. Daarvan getuigen wel de vele ‘rariteiten’ die VOC-dienaren bij hun terugkeer meenamen. Tal van reisbeschrijvingen, kaarten en landbeschrijvingen verhalen over de verre reizen. Schilderijen geven een beeld van de schepen en de havens in die onbekende, geheimzinnige landen en hun inwoners.
Als een rode draad loopt de expositie ‘Amsterdam - Azië - Amsterdam’ door de vaste opstelling van het Amsterdams Historisch Museum. Zij biedt u een boeiende samenvatting van de lange reis naar de Oost en de kennis die terug ‘in patria’ werd verspreid en uitgewisseld.
Kijk voor gedetailleerde informatie op: www.ahm.nl
Nederlands Scheepvaartmuseum
De kleurrijke wereld van de VOC
16 maart - 28 oktober 2002
Hoe kwam het dat cultuur en samenleving in Europa in de periode 1600-1800 zo ingrijpend veranderden? Dat dit met name het gevolg was van de handelscontacten die de VOC en andere Europese compagnieën met Azië onderhielden toont deze grote, nationale jubileumexpositie. Alle aspecten van het dagelijks leven komen aan bod en zijn in direct verband gebracht met hedendaagse voorbeelden. Daarnaast krijgt u een helder beeld van het leven en de werkzaamheden van de VOC-dienaren in Azië.
Het gaat hier om een dubbelexpositie; samen vormen de beide presentaties één geheel. Amsterdam vertelt het verhaal van thee uit China en kleurrijke stoffen uit India. In Rotterdam pronkt in het Maritiem Museum Rotterdam de kimono uit Japan en geuren de specerijen uit Indonesië en Ceylon.
Kijk voor gedetailleerde informatie op: www.scheepvaartmuseum.nl
5 mei 2002
Kinderfestival rond het VOC-schip ‘Duyfken’ bij het Nederlands Scheepvaartmuseum
printversie programma kinderfestival
(www.generali.nl/scheepvaartmuseum/)
Rijksmuseum Amsterdam
Foto’s uit verre landen
12 januari - 7 april 2002
Uit de Nationale Fotocollectie
en van Ferry André de la Porte
De Nederlandse ontmoeting met Azië, 1600-1950
19 maart - 30 september 2002
Zuid Afrika op de kaart: De Atlas Gordon
13 april - 15 juli
‘De Nederlandse ontmoeting met Azië, 1600-1950’, afsluitende VOC-tentoonstelling
10 oktober 2002 - 9 februari 2003Het feit dat 400 jaar geleden de Verenigde Oost-Indische Compagnie van start ging herdenkt het Rijksmuseum met maar liefst vier tentoonstellingen. In januari begint het feest al met twee bijzondere fototentoonstellingen. In het Prentenkabinet kunt u de prachtige koloniale ‘selectie’ uit de Nationale Fotocollectie bewonderen. Deze gaat gepaard aan een expositie in de Philipsvleugel, met de verstilde foto’s van talrijke graven en grafmonumenten van VOC-dienaren in India. Fotograaf Ferry André de la Porte maakte ze. Later in het jaar volgt nog de grote VOC-tentoonstelling en een tentoonstelling van achttiende-eeuwse tekeningen van de Schotse VOC-officier Robert Gordon. Deze tekeningen worden geëxposeerd onder de naam ‘Zuid-Afrika op de kaart: de Atlas Gordon.
De Nederlandse ontmoeting met Azië, 1600-1950
19 maart - 30 september
Vier eeuwen waarin Nederlanders voet op Aziatische bodem zetten. Dat is ook de periode die dè centrale tentoonstelling van het Rijksmuseum in dit VOC-jaar bestrijkt. Van de eerste kooplieden die omstreeks 1600 pogingen deden om handelscontacten aan te gaan tot de naoorlogse dekolonisatie, toen de koloniale heerschappij over Indonesië tot een einde kwam. Aan de hand van bijzondere voorwerpen en kunstvoorwerpen, scheepsmodellen, schilderijen, prenten, tekeningen en foto’s maakt de tentoonstelling u duidelijk dat deze ontmoetingen verschillende dimensies kenden.
Kijk voor gedetailleerde informatie op: www.rijksmuseum.nl
Sporen van de VOC in de Oude Kerk
14 juni – 31 juli 2002
Een VOC-geschiedenis in grafstenen.
Er gaat een helaas onbewijsbaar verhaal dat De Oude Kerk plaats van handeling is geweest van de verkoop van de eerste participaties (een soort aandelen) van de VOC in de tijd dat de handelaren nog geen eigen beursgebouw hadden en noodgedwongen elders bijeenkwamen. De Vereenigde Oost-Indische Compagnie heeft op onverwachte wijze sporen in de kerk achtergelaten. De VOC die wel eens de eerste multinational wordt genoemd, hield in 1799 op te bestaan. Van de 'koloniale bezittingen' bleven alleen de gebieden van de Indonesische Archipel over die in de 19de eeuw werden uitgebreid en bekend werden als "Nederlands Indië". De gravenvloer van de Oude Kerk geeft in spiegelbeeld, namelijk als afdruk in de grond, een doorsnee van het Amsterdamse leven zoals zich dat tot aan de eerste helft van de negentiende eeuw bovengronds afspeelde. Naast de graven van beroemdheden zoals Sweelinck en Rembrandt’s eerste vrouw Saskia, zijn de zerken van zoveel anderen te bewonderen die op de een of andere manier een grote of kleine rol hebben gespeeld in de historie van Amsterdam. Zo behandelt de zerkenvloer op zijn manier dus ook de geschiedenis van de VOC.
Burgemeester, winkelier en admiraal, begraven werden ze allemaal.
Uiteenlopende figuren die in dienst van de VOC waren of op een andere manier in relatie stonden met deze eerste internationale onderneming liggen in de kerk begraven. Over hen gaat deze tentoonstelling: over plaatselijke en overzeese bestuurders, over directeuren en hun ambtenaren Maar ook over de VOC en haar afnemers zoals handelaren, leveranciers en winkeliers.
De VOC een spin in haar web
De tentoonstelling bestaat uit twee samenhangende delen. De uiteenlopende betrekkingen die de VOC intern en extern met talloze instellingen en personen onderhield, worden in schilderijen en objecten behandeld. Dit onderdeel verwijst naar het andere deel van de tentoonstelling, de zerkenvloer. Een aantal graven vertelt het persoonlijk relaas van enkelen van hen. Zoals dat van Cornelis Kleerbesem, die contact onderhield met de VOC en wiens winkel op de Nieuwmarkt werd geschilderd door Jan te Compe (1713-1761)
Maar ook burgemeesters van Amsterdam, waarvan sommigen deel uitmaakten van het dagelijks bestuur van de VOC. Ook belangwekkend is Pieter van Dam die als Advocaat-Generaal van de VOC een geschiedenis over zijn organisatie schreef en in de kerk zijn laatste rustplaats vond. De portretserie uit de periode 1602 tot 1750 van de opeenvolgende Gouverneurs-Generaal van de VOC, waarvan enigen in de kerk begraven liggen, vertelt het verhaal van gene zijde … van de wereld.
De Nederlandsche Handelsmaatschappij van 1824 kan als een soort opvolger van de VOC worden beschouwd. Deze maatschappij mocht als enige de verbinding onderhouden tussen ''Indië" en het vaderland. Uit deze firma is veel later de ABN voortgekomen, zodat de huidige ABN AMRO historische banden met Indonesië heeft.De tentoonstelling is mede mogelijk gemaakt door een bruikleen van het ABN AMRO Historisch Archief, Amsterdam